Green Card'ınızı aldınız ve Amerika'da yeni bir hayata başlamak üzeresiniz. Heyecan verici süreçte, alışmanız gereken en önemli konulardan biri de şüphesiz Amerikan sağlık sistemidir. Türkiye'deki genel sağlık sigortası sisteminden oldukça farklı olan yapı, ilk başta karmaşık görünebilir.
Amerika Sağlık Sistemi Neden Farklı? Temel Mantığı Anlamak
Amerika Birleşik Devletleri'nde, Türkiye'deki gibi tek bir merkezi ve zorunlu ulusal sağlık sigortası sistemi bulunmamaktadır. Sistem temel olarak özel sigorta şirketleri, işverenler ve devlet programlarının bir kombinasyonuna dayanır. Sağlık hizmetlerinin maliyeti oldukça yüksektir ve sigortasız olmak, beklenmedik bir hastalık veya kaza durumunda on binlerce dolarlık faturalarla karşılaşmanıza neden olabilir. Dolayısıyla Amerika'ya ayak bastığınız andan itibaren geçerli bir sağlık sigortanızın olması hayati önem taşır.
Önce Terimleri Öğrenelim: Sigorta Sözlüğünüz
Sigorta poliçelerini incelerken sürekli karşınıza çıkacak temel terimleri anlamak, seçeneklerinizi doğru karşılaştırmanıza yardımcı olacaktır:
- Premium: Sigortanızın aktif kalması için aylık olarak ödediğiniz sabit ücrettir.
- Deductible: Sigorta şirketinizin masraflarınızı karşılamaya başlamadan önce sizin cebinizden ödemeniz gereken yıllık toplam tutardır. Örneğin, $2,000'lık bir deductible'ınız varsa, sigortanız devreye girmeden önce o yıl içinde $2,000'lık sağlık harcamasını kendiniz karşılarsınız.
- Co-payment (Co-pay): Doktor ziyareti veya ilaç alımı gibi hizmetler için ödediğiniz sabit ücrettir. Örneğin, her doktor ziyareti için $25 co-pay ödeyebilirsiniz.
- Coinsurance: Deductible'ınızı doldurduktan sonra, sağlık masraflarınızın sigorta şirketi ile paylaşıldığı orandır. Örneğin, %20'lik bir coinsurance'ınız varsa, $100'lık bir faturanın $80'ını sigorta, $20'ını siz ödersiniz.
- Network (Ağ): Sigorta şirketinizin anlaşmalı olduğu doktor, hastane ve sağlık kuruluşları listesidir. En iyi fiyatları almak için genellikle "in-network" yani ağ içi hizmet sağlayıcıları tercih etmeniz gerekir.
Green Card Sahipleri İçin Sağlık Sigortası Seçenekleri
Yasal daimi ikamet sahibi (Lawful Permanent Resident) olarak, Amerikan vatandaşları ile neredeyse aynı sağlık sigortası seçeneklerine sahipsiniz. İşte en yaygın yollar:
1. İşveren Destekli Sağlık Sigortası (Employer-Sponsored Insurance)
Amerika'da sağlık sigortası edinmenin en yaygın yolu budur. Tam zamanlı (full-time) bir işte çalışmaya başladığınızda, işvereniniz genellikle size ve ailenize bir sağlık sigortası planı sunar. İlgili planların avantajı, aylık prim maliyetinin önemli bir kısmının işveren tarafından karşılanmasıdır. İşe başladıktan sonra İnsan Kaynakları (HR) departmanınız size mevcut plan seçeneklerini (genellikle HMO veya PPO tipi) sunacaktır.
- Avantajları: Genellikle en uygun maliyetli ve kapsamlı seçenektir. Primlerin bir kısmı işveren tarafından ödenir.
- Kimler İçin Uygun: Tam zamanlı bir işe giren veya girecek olanlar için idealdir.
2. Sağlık Sigortası Pazaryeri (Health Insurance Marketplace - ACA / Obamacare)
Eğer bir işveren üzerinden sigortanız yoksa, serbest çalışıyorsanız (freelance) veya işvereninizin sunduğu plan çok pahalıysa, devlet tarafından yönetilen Sağlık Sigortası Pazaryeri (Healthcare.gov) üzerinden sigorta satın alabilirsiniz.
Green Card sahipleri, yasal olarak ikamet ettikleri için belirtilen platformdan sigorta satın alma hakkına sahiptir. En büyük avantajı, gelirinize bağlı olarak devletten prim desteği (Premium Tax Credits) alabilmenizdir. Verilen destek, aylık ödemelerinizi önemli ölçüde düşürebilir.
- Önemli Bilgi: Amerika'ya yeni taşındığınızda veya Green Card'ınızı yeni aldığınızda, "Özel Kayıt Dönemi" (Special Enrollment Period) hakkı kazanırsınız. Böylece normal kayıt dönemleri dışında sigortaya başvurmanıza olanak tanır. Genellikle ilgili olayı takiben 60 gün içinde başvurmanız gerekir.
- Nasıl Başvurulur: Healthcare.gov sitesini ziyaret ederek gelirinizi ve aile bilgilerinizi girip size özel planları ve devlet desteği miktarını görebilirsiniz.
3. Medicaid ve CHIP Programları
Medicaid, çok düşük gelirli bireyler ve aileler için devlet tarafından finanse edilen bir sağlık programıdır. CHIP (Çocuk Sağlığı Sigortası Programı) ise ebeveynleri Medicaid için uygun olmayan fakat özel sigortayı karşılayamayan çocuklara yöneliktir.
Green Card Sahipleri İçin Önemli Kural: Pek çok eyalette, Green Card sahiplerinin Medicaid'e başvurabilmesi için ülkede 5 yıl bekleme süresini ("5-Year Bar") doldurmuş olması gerekir. Fakat kuralın önemli istisnaları vardır:
- Mülteciler ve sığınmacılar kuraldan muaftır.
- Hamile kadınlar ve 21 yaş altı çocuklar için birçok eyalet bekleme süresini uygulamaz.
- Bazı eyaletler, kendi fonlarını kullanarak 5 yıllık bekleme süresi içindeki yasal göçmenlere de kapsam sunabilmektedir.
4. Medicare Programı
Medicare, genellikle 65 yaş ve üstü kişiler ile belirli engellilik durumlarına sahip daha genç insanlar için olan federal bir sağlık sigortası programıdır.
Green Card sahiplerinin Medicare'den yararlanabilmesi için genellikle şu iki şartı karşılaması gerekir:
- 65 yaş veya üzerinde olmak.
- Amerika'da en az 5 yıl yaşamış olmak ve siz veya eşinizin en az 10 yıl (40 çeyrek) boyunca Medicare vergilerini ödediği bir işte çalışmış olması.
Adım Adım Ne Yapmalısınız? Yol Haritanız
- Durumunuzu Değerlendirin: ABD'ye varır varmaz bir işe mi başlayacaksınız? Yoksa bir süre iş mi arayacaksınız? Gelir beklentiniz nedir?
- İşveren Sigortasını Araştırın: Eğer bir iş teklifiniz varsa, sunulan sağlık sigortası planının detaylarını (prim, deductible, kapsam vb.) öğrenin.
- Marketplace'i Kontrol Edin: İşveren sigortanız yoksa veya maliyeti yüksekse, Healthcare.gov sitesine girerek Özel Kayıt Dönemi'nden faydalanın. Gelirinize göre ne kadar devlet desteği alabileceğinizi hesaplayın.
- Geçici Çözümleri Düşünün: Kapsamlı bir plana kaydolana kadar geçen sürede kendinizi güvenceye almak için kısa dönemli sağlık sigortalarını (short-term health insurance) araştırabilirsiniz. Ama planların kapsamının genellikle daha dar olduğunu unutmayın.
- Uzman Desteği Alın: Sigorta sistemi karmaşık geldiyse, eyaletinizdeki ücretsiz "navigator" (yol gösterici) hizmetlerinden veya lisanslı sigorta brokerlerinden destek almaktan çekinmeyin. Profesyoneller, size en uygun planı bulmanızda yardımcı olabilirler.
Özet ve Tavsiye
Amerika'da sağlık sigortası bir lüks değil, finansal güvenliğiniz için mutlak bir zorunluluktur. Green Card sahibi olarak sisteme erişim hakkınız bulunmaktadır. Seçeneklerinizi dikkatlice değerlendirin, terimleri öğrenin ve özellikle ülkeye ilk geldiğiniz 60 gün içinde harekete geçerek kendinizi ve ailenizi güvence altına alın.
GreenCardTurkey olarak yeni başlangıcınızda her zaman yanınızdayız. Sağlık sigortası gibi karmaşık konularda doğru adımları atmanız, Amerikan rüyanızın sorunsuz ilerlemesi için kritik öneme sahiptir.
